A localidade do Irixo acolleu este venres un evento cultural de gran calado coa presentación do libro “O Irixo”, obra do polifacético escritor Xulio Dobarro. O acto, que reuniu a un numeroso público, contou coas intervencións da alcaldesa Rosa M. Dalama Lousado, o catedrático de Arte José Manuel García Iglesias —prologuista da obra— e o propio autor, culminando coa actuación vibrante do grupo de pandereteiras “As Ferreñas do Testeiro”.
A alcaldesa, nas súas palabras iniciais, destacou o “esforzo monumental” de Dobarro por materializar un proxecto que, segundo afirmou, “non só recolle a nosa esencia, senón que nos converte nun faro cultural”. Subliñou a importancia de preservar ou legado histórico e agradeceu ao autor ou seu compromiso para “iluminar as raíces que nos definen”.
José Manuel García Iglesias, pola súa parte, enalteceu a “visión poliedrica” de Dobarro, definindo o libro como “unha obra total, onde conviven a palabra e a imaxe”. Resaltou o profundo coñecemento do autor sobre a comarca e a mestura única de xéneros literarios, ademais de destacar o “valor visual excepcional” da obra, acompañada por unha “cantidade ingente de fotografías” que amplifican a conexión co territorio. Despois, desglosou as tres partes da obra:
- “O Irixo, memoria viva e morrediza (2020-2024)”: Unha compilación de máis de 90 artigos publicados en Badal Novas, onde Dobarro captura a vida cotiá, personaxes emblemáticos e transformacións sociais da zona.
- “A farsa de Cusanca e Orcellón”: Unha obra teatral baseada en episodios históricos locais, que combina drama e tradición oral con humor e crítica social.
- “Tres contos inocentes”: Relatos costumistas que mergullan na identidade rural a través de personaxes e paisaxes cargados de simbolismo.
Xulio Dobarro, no seu turno, ofreceu un discurso minucioso sobre os eixos centrais do libro:
- A toponimia como ferramenta para descifrar a identidade colectiva e a relación co terreo.
- Figuras clave como o arquiveiro Emilio Duro Peña, “guardián da memoria documental”, e o canteiro Jesús González González (“O Saavedra Santeiro”), artífice do pórtico da Veracruz, cuxo legado artístico se analiza con detalle.
- Os pombais, estruturas rurais que dialogan coa paisaxe e a historia agraria.
- A orixe toponímica de apelidos locais, revelando como a xeografía marcou a herdanza familiar.
O acto pechou co enérxico ritmo de “As Ferreñas do Testeiro”, cuxas pandeiretas e cantares tradicionais entrelazáronse co espírito do libro: unha ponte entre o pasado e o presente. A obra de Dobarro, enriquecida co seu compoñente visual, non só documenta a memoria senón que a revive, invitando ao lector a “camiñar entre páxinas que respiran terra”. Un triunfo cultural que consolida O Irixo como espello do patrimonio galego.
