O pasado 29 de marzo, o cemiterio de Señorín no Carballiño converteuse en escenario dun encontro entre literatura e historia. Tras a presentación do libro “As horas mortas” da escritora Emma Pedreira, os historiadores Paco Fumega e Jose Luis Sobrado ofreceron unha maxistral lección de historia local. Cun grupo de asistentes, percorreron a parte antiga do camposanto, desentrañando as vidas de personaxes clave do Carballiño dos séculos XVIII, XIX e principios do XX
Da presentación literaria á clase de historia
O acto comezou coa presentación de “As horas mortas”, unha obra que, segundo Pedreira, explora “a memoria silenciada dos espazos e os seus habitantes”. Con todo, o momento máis revelador chegou despois, cando Fumega e Sobrado —expertos en historia galega e coautores de estudos como “O proceso de electrificación do noroeste ourensán : un modelo paradigmático en Galicia” (2014) transformaron as lápidas en páxinas dun libro aberto.
Figuras rescatadas do esquecemento
Durante o percorrido, os historiadores destacaron a varios personaxes enterrados en Señorin:
Emigrantes retornados de Cuba: Homes e mulleres que, como os “galegos de Feijóo” do século XIX, partiron cara a América en busca de oportunidades, pero cuxas historias reflicten o drama da emigración galega. Algúns, segundo Fumega, viviron experiencias próximas á escravitude, similar aos contratos incumpridos da Compañía Patriótico Mercantil de Urbano Feijóo en 1853.
Industriais e benefactores locais: Donos de fábricas de cerámica e téxtiles que impulsaron a economía do Carballiño a principios do século XX, vinculados a proxectos como os descritos en “Galicia: Xeografía” (1996), obra na que Fumega participou.
Contexto histórico e conexións globais
Sobrado, especialista en procesos migratorios, salientou como O Carballiño non era unha illa: as súas historias entrelazábanse con fenómenos como a abolición da escravitude en Cuba (1886) ou a electrificación rural galega. Ambos os historiadores vincularon as tumbas con documentos da súa autoría, como “O Miño central ourensán: xeografía humana e económica” (1996), onde analizan a transformación socioeconómica da rexión.
Este encontro non só rescatou memorias esquecidas, senón que demostrou como o diálogo entre literatura e historia pode revitalizar o patrimonio dun pobo. Como ben sinalou Sobrado: “Os cemiterios son arquivos de pedra; só falta quen saiba lelos”.
A MASTER CLASS:
1ª Parte :
Sobre 1800 Urbina Alvarez y Toubes do pazo de Toubes e a Reguenga. No seculo 19 entraron en decadencia
Valentín Fernández que foi alcalde do Carballiño. No 1780 empezan os lios entre Oseira e O Carballiño. Morreu con 51 anos. Faltaballe unha mao que lle cortaran as partidas carlistas. Estuvo preso no castelo de san Antón por apostar polo liberalismo
A primeira feira municipal de Galicia foi no Carballiño grazas a Valentín
2ª Parte :
A familia Munin ( do Pazo de Prado ). Nobles, clero fidalgos etc. Munin era cuñado de Cachamuiña (liberador de Vigo )
Cemiterio mundo de sabiduría. Cura confesor da reina Isabel II
Alfonso Ugalde politico un dos primeiros banqueiros da zona do seculo XIX
3 familias importantes: Villanueva vinculadas o mundo xurídico emparentados cos Domínguez que veñen de Albarellos, productores de viño e os Alfeiran familia que ven de Lugo establecense en Castrelo pasan a Gomariz e Carballiño onde un deles casa en Astureses
Familia Muñiz coñecidos como os “caldereiros” de procedencia asturiana . Para as 4 fabricas de papel da zona foron a America e foron indianos potentes en Cuba O concello de Boborás e as fincas próximas eran deles.
A tumba pechada a perpetuidade de Cesareo Tizón médico que nace nun sitio pequeno como é A Lama de onde era tamén Perfectino Vieitez. Milita en partidos progresistas. Ven para Carballiño como médico de pobres. Funda o 1º sindicato en Carballiño Impulsor do cemiterio civil que financia Perfectino Vieitez e crea o 1º colexio laico que curiosamente queda en mao dos maristas.
O que levou a luz para Ribadavia. Edelmiro Valdés montou a central na Veronza. Alcalde e moi implicado 1897. Apenas disfrutuo da luz xa que morreu pouco despois
3ª Parte :
Marcelino Enriquez arquitecto ingeniero que trouxo ferrocarril e o 1º plan urbanistico (antes Felipe Gianzo 1845 praza Catro Camiños na Coruña ). Tamén banqueiro
Familia Pereira ca estrela de 6 puntas no panteon.
Perfectino Vieitez Rodríguez pagou o cemiterio civil ( no 36 converteuse en cemiterio eclesiastico ). Fortuna moi importante como indiano con grandes negocios en Madrid. Ca epidemia da gripe en 1918 posibilitou que xente se salvara suministrando medicación. Donou a campana Castora na Igrexa Vella polo nome da irma. O pai era ciruxano e foi médico dun barco. Perfectino foi tamén especialista en xoias.
Aurelio Miras Azor abogado, profesor, escritor etc. Teresa Miras Portugal primeira muller presidenta da Academia de Farmacia e o seu marido Fernado Varela prestixioso catedrático de Matemáticas
