Imaxínese por un momento chegar a un centro público, quizais sentíndose vulnerable ou necesitado de axuda, e o primeiro que le na porta é un cartel que lle define cun termo que a sociedade e a lei deixaron atrás por ser pexorativo e reductivo. Isto é o que sucede hoxe, en pleno 2025, no Concello de Carballiño. No Centro de Saúde e na rúa Faustino Santalices onde estan os locales de Servizos Sociais, persisten carteis co titulo “RESERVADO A MINUSVÁLIDOS”.
As imaxes, que circulan xa entre veciños, non son só unha anécdota ou un simple descoido. Son a punta do iceberg dunha inercia que ignora a dignidade dun colectivo. Son un recordatorio tanxible de que, ás veces, as administracións quedan ancoradas no tempo, mentres a sociedade avanza.
En 2006, España ratificou a Convención sobre os Dereitos das Persoas con Discapacidade da ONU. Este tratado internacional non só consagrou dereitos, senón que estableceu un marco terminolóxico claro e respectuoso: “persoas con discapacidade”. Este termo, que se basea no modelo social da discapacidade, non define á persoa pola súa condición médica. Pon a énfase na persoa primeiro e nas barreiras que a sociedade lle impón, non nunha suposta “minusvalía” ou valor inferior.
Este cambio non é só semántico. É filosófico e xurídico. Foi tan importante que impulsou unha modificación histórica da nosa Carta Magna. A finais de 2021, no Congreso dos deputados aprobaron por abafadora maioría a reforma do artigo 49 da Constitución para eliminar o termo “diminuídos” (equiparable na súa carga negativa a “minusválidos”) e substituílo por “persoas con discapacidade”. A mensaxe era claro: o noso texto fundamental debe reflectir o respecto e a igualdade real.
Ante este contexto nacional e internacional, como se xustifica que as portas das institucións públicas de Carballiño sigan comunicando un concepto obsoleto e ofensivo? A xustificación de “sempre estivo aí” ou “é un detalle sen importancia” non é válida. Cada vez que unha persoa con discapacidade, ou un familiar, le esa palabra, recibe a mensaxe subliminar de que a institución que debe protexerlle non o ve como un igual, non se actualizou e non comprende a súa realidade.
Os carteis en cuestión, ademais, parecen engadir unha capa máis de desconsideración ca indicación “Máximo 2 horas”, que, aínda que poida ter unha razón práctica, en conxunto transmite unha sensación de impersonalidade e regulación estrita.
A petición é clara e urxente:
- Substitución inmediata: O Concello de Carballiño e o Sergas deben retirar de forma inmediata todos os carteis que conteñan o termo “minusválido” e substituílos por outros que digan “Persoas con discapacidade” ou “Reservado”, sen necesidade de etiquetar, pois a miúdo a mellor inclusión é a que non necesita destacar a diferenza.
- Formación e sensibilización: Este acto non debe ser un mero cambio de rótulos. Debe ir acompañado dunha comunicación interna aos empregados públicos explicando a importancia da linguaxe inclusiva e do respecto á diversidade.
- Auditoría da comunicación: É o momento de revisar toda a documentación, páxinas web e señalética municipal para asegurar que a linguaxe utilizada é acorde coa Convención da ONU e a Constitución.
As palabras constrúen realidades. Poden excluír ou incluír, ferir ou dignificar. Carballiño ten unha oportunidade de ouro para dar un paso á fronte e demostrar que é un municipio que coida os detalles, que respecta a todos os seus veciños e veciñas e que camiña xunto aos tempos. Cambiar un cartel é un xesto sinxelo, pero o seu significado é profundo: significa dicir “vémosche, respectámosche e esta casa tamén é túa”. Esperemos que o Concello e o Sergas escoiten e actúen. A dignidade das persoas non pode esperar nin un minuto máis.
