Estimadas familias,
A ANPA do Conservatorio do Carballiño diríxese a vós con certa preocupación. Como é do voso coñecemento, a problemática do radón no edificio vén sendo un tema recorrente que nos preocupa dende hai tempo. Recentemente, tivemos acceso ao proxecto de reforma destinado á mitigación deste problema, e tras unha análise exhaustiva e a consulta con expertos, detectamos importantes deficiencias que poñen en dúbida a eficacia das medidas propostas.
Manual Nº2 xaneiro 2025. PREMER NA IMAXE
A continuación, preséntase unha análise á planificación das obras de reforma do Conservatorio Profesional de Música do Carballiño, destinada a ser presentada ao Concello do Carballiño, e en particular aos concelleiros de Educación e de Obras. Esta análise céntrase nas deficiencias detectadas no proxecto, especialmente no que respecta á mitigación do gas radón, cuxa presenza no edificio foi posta de manifesto por un informe do Laboratorio de Radón de Galicia datado o 28/10/2021, que detectou concentracións extraordinariamente elevadas, superando en moitos espazos os 600 Bq/m³ e chegando mesmo a máis de 2.000 Bq/m³, excedendo significativamente o nivel de referencia de 300 Bq/m³ establecido pola normativa. O proxecto considera un valor promedio anual de concentración de radón de, polo menos, 1.250 Bq/m³, segundo o informe do Laboratorio de Radón de Galicia. A ANPA do Conservatorio, tras acceder ao proxecto a través das plataformas de licitación de obras, ao tratarse dun proceso público e aberto, constatou a falta de información proporcionada polo Concello, incumprindo así un dereito fundamental á información por parte da comunidade educativa. A presente análise do proxecto foi froito de diversas consultas e asesoramentos a empresas expertas na materia, realizadas desde a ANPA do Conservatorio, co obxectivo de garantir a maior eficacia e seguridade nas medidas de mitigación. Aínda que o proxecto se denomina “Reforma do Conservatorio”, é importante aclarar que as obras abarcan toda a planta baixa do edificio multifuncional “Manuel María”, incluíndo non só as áreas destinadas ao Conservatorio propiamente dito, senón tamén as zonas de servizo, almacéns e aseos correspondentes ao auditorio, onde tamén se implementarán as medidas de mitigación do radón.
- Metodoloxía de Mitigación Inadecuada para Niveis Elevados de Radón: Aínda que o proxecto propón a combinación dunha soleira ventilada tipo CAVITI e unha barreira anti-radón, expertos na materia, consultados pola ANPA, sinalan que este método podería non ser suficiente para abordar os altísimos niveis de radón detectados no Conservatorio, cun promedio de 1.250 Bq/m³. Para concentracións tan elevadas, a solución máis óptima e efectiva, segundo estes expertos, sería a despresurización do terreo.
- Despresurización do Terreo (Explicación): Este sistema consiste en crear unha zona de baixa presión debaixo do edificio mediante a extracción mecánica de aire do subsolo. Instálase unha rede de tubaxes perforadas ou arquetas enterradas baixo o edificio, conectadas a un sistema de extracción cun ventilador. Ao extraer aire do subsolo, créase unha presión negativa que impide que o radón ascenda cara ao interior do edificio, desviándoo cara ao exterior a través do sistema de extracción. Esta técnica é especialmente efectiva en casos de alta concentración de radón, como os 1.250 Bq/m³ detectados, xa que ataca o problema na súa orixe, impedindo a súa entrada na estrutura.
- Falta de Barreira Anti-Radón en Fachadas Enterradas: O proxecto omite a implementación dunha barreira anti-radón nas fachadas da planta que están enterradas e en contacto directo co terreo. Esta omisión é grave, xa que as fachadas enterradas son unha vía de entrada importante para o radón, especialmente cos niveis de 1.250 Bq/m³ detectados. A falta dunha barreira nestas áreas compromete seriamente a efectividade global das medidas de mitigación. Esta omisión afecta a toda a planta baixa, incluíndo as zonas de servizo, almacéns e aseos do auditorio.
- Perda de Eficacia da Barreira Horizontal por Conservación de Tabiquería: O proxecto contempla a instalación dunha barreira horizontal (no chan), pero non considera a demolición da tabiquería interior. Isto supón un grave problema, xa que a barreira horizontal perderá gran parte da súa eficacia en toda a planta baixa, incluíndo as zonas do auditorio. O radón, ao atopar obstáculos nos tabiques, acumularase nas zonas perimetrales e buscará outras vías de entrada, como as unións entre paredes e chan, ou a través das propias paredes se non están adecuadamente tratadas. Para que a barreira horizontal sexa efectiva, debería estenderse de forma continua por toda a superficie, o que implica a demolición da tabiquería.
- Ubicación Deficiente da Saída de Ventilación: A ubicación da saída de expulsión do sistema de ventilación da sala de profesores e o despacho da directora, xusto enriba da porta de entrada principal, presenta varios problemas:
- Contaminación Cruzada: Favorece a recirculación do aire extraído, volvendo a introducir radón ao interior do edificio.
- Proximidade á Ventá da Aula de Vento Madeira: A proximidade á ventá desta aula aumenta o risco de que o aire contaminado sexa reingresado directamente a este espazo.
- Reclamación Previa: É importante destacar que a reubicación deste punto de expulsión é unha vella demanda da comunidade educativa, que expresou en repetidas ocasións a súa preocupación por esta deficiencia. Ignorar esta solicitude, ademais de ser un erro técnico, supón un desprezo ás necesidades e preocupacións dos usuarios do centro. Ademais, o chorro de aire viciado impacta directamente nos usuarios do conservatorio que entran e saen do edificio, creando unha situación molesta e insalubre. Esta deficiencia contradí o obxectivo principal do proxecto, que é reducir a exposición ao radón detectado en altas concentracións, cun promedio de 1.250 Bq/m³, polo Laboratorio de Radón de Galicia.
- Falta de Especificación sobre a Calidade do Aire Interior e Renovación do Aire: O proxecto non detalla como se garantirá a calidade do aire interior nin como se renovará o aire en cada aula. Este é un aspecto crucial para cumprir co Código Técnico da Edificación (CTE) e para asegurar un ambiente saudable, especialmente nun edificio con problemas de radón segundo o informe do Laboratorio de Radón de Galicia, cun promedio de 1.250 Bq/m³. A comunidade educativa rexeita categoricamente a volta a un sistema de ventilación natural mediante a apertura de ventás. Este sistema, ademais de ser unha aberración técnica que non garante unha renovación de aire eficiente nin controlada, supón unha perda de confort acústico e térmico inaceptable para un centro de ensino musical, e non cumpre cos requisitos de calidade do aire interior establecidos pola normativa vixente. Débese especificar:
- Caudais de ventilación: Cantidade de aire fresco que se debe introducir en cada espazo.
- Sistema de ventilación: Tipo de sistema que se utilizará (mecánica con recuperación de calor, ventilación natural asistida, etc.), garantindo que cumpra coa normativa e as exixencias de confort da comunidade educativa.
- Filtración do aire: Se se utilizarán filtros para mellorar a calidade do aire.
- Ausencia de Control de Execución e Entidade de Control: O proxecto non define como se controlará a execución da obra nin se participará unha entidade de control externa. É fundamental establecer un plan de control de calidade que asegure a correcta execución das medidas anti-radón, incluíndo:
- Inspeccións durante a obra: Para verificar a correcta instalación da barreira anti-radón, o sistema de ventilación, etc.
- Probas de estanqueidade: Para asegurar a integridade da barreira anti-radón, crucial para a efectividade contra as altas concentracións de radón detectadas.
- Falta de Definición da Dirección de Execución e Medicións de Radón: Non se especifica quen dirixirá a execución da obra nin quen se encargará de realizar as medicións posteriores para verificar que se cumpren os niveis admisibles de radón. É necesario designar:
- Un director de obra: Responsable da correcta execución do proxecto.
- Unha empresa ou laboratorio acreditado: Para realizar as medicións de radón posteriores á obra e contrastar os resultados co informe inicial do Laboratori
- o de Radón de Galicia.
- Ausencia de Monitorización Continua do Radón e a súa Inclusión no Plan de Autoprotección: O proxecto non contempla a instalación de medidores de radón nas aulas para levar a cabo unha monitorización continua. A monitorización a longo prazo é esencial para:
- Verificar a eficacia das medidas ao longo do tempo.
- **Detectar posibles problemas ou variacións nos niveis de radón, especialmente tras as altas concentracións, cun promedio de **1.250 Bq/m3 , previamente detectadas
- Integración no Plan de Autoprotección: Ademáis, a información obtida no monitoreo continuo debe integrarse no Plan de Autoprotección do centro. Esto permitirá establecer protocolos de actuación no caso de detectarse niveis elevados de radón, garantindo a seguridade dos ocupantes do edificio. O Plan de Autoprotección debe incluir procedimentos de actuación ante emerxencias relacionadas co radón, como a evacuación de zonas afectadas o activación de medidas correctoras
