O carballiñés e ex-Fiscal Superior de Galicia Carlos Varela ofrece aos lectores de Badalnovas este artigo:
A Xunta cifrou en máis de 91.000 as hectáreas arrasadas no que vai de verán polos incendios forestais. Este flaxelo non é só unha traxedia ambiental, é unha ferida aberta na confianza colectiva, unha proba á capacidade do Estado de protexer os seus cidadáns e o seu territorio.
Comecemos, entón, polo tema das penas.
A lexislación penal nesta materia é suficientemente severa e proporcionada para as distintas modalidades: incendio básico, neglixente, con perigo para a vida ou integridade física e de especial gravidade. Nomeadamente, esta moldura é agravada de 10 a 20 anos de prisión cando da conduta resulta perigo para a vida ou integridade física das persoas.
Resulta imperativo que as penas cumpran a súa dobre finalidade: previr, de forma xeral, a repetición destes crimes castigándoos e, de forma especial, disuadir a reincidencia, promovendo a reintegración social da persoa.
Non basta o castigo: é preciso previr, educar e, por encima de todo, garantir que a Xustiza non se limite a ser un espello da traxedia, pero si un instrumento de reconstrución da esperanza colectiva.
A pena sinalada ao delito máis frecuente de incendio forestal intencionado contempla unha pinza de 1 a 5 anos de prisión, con posibilidade de suspensión desta se se carece de antecedentes penais e non supera os dous anos.
Con todo, a suspensión da pena só sería socialmente aceptable e eficaz se vai acompañada de fiscalización seria, medidas de acompañamento obrigatorias, como asistencia psicolóxica individualizada para diagnósticos de alcoholismo, adiccións ou trastornos mentais, e programas de prevención e reinserción efectiva. Estes equipos, formadas por profesionais de saúde, Xustiza e servizos sociais, actuarían principalmente nos municipios con maior incidencia de lumes.
A realidade, con todo, é outra: a fiscalización é inexistente e os programas de rehabilitación —nomeadamente o Programa de Rehabilitación para Incendiarios— non foron implementados. O obxectivo destes programas é reducir a reincidencia, abordar as causas profundas do comportamento incendiario e promover un cambio duradeiro na conduta do individuo.
Tamén existe a opción da pulseira electrónica como medida de control de risco que se suma aos programas de rehabilitación. Utilizaríase para casos específicos, non para todos os condenados, e o seu uso estaría supeditado á decisión e control xudicial e ao perfil de risco do autor do delito.
A súa cobertura legal proporciónaa o artigo 588 quinquies b.) da Lei de Axuizamento Criminal, que se refire á utilización de dispositivos ou medios técnicos de seguimento e localización. Este dispositivo permitiría o control de reincidentes e a súa xeolocalización en tempo real, de modo que poida coñecerse a súa situación e percorrido por un área forestal nun momento determinado ou durante un lapso temporal, achegando un importante medio de proba presencial nun área incendiada en días e horas concretas.
O exemplo inglés, cos seus Football Banning Orders aplicados a hooligans, ilustra a eficacia de sistemas integrados: interdición en áreas de risco, restricións de circulación, rexistro centralizado, monitorización, alertas automáticas e efectiva coordinación entre autoridades. Importar metodoloxías deste tipo (restricións xeográficas en épocas críticas, clasificación de risco en zonas forestais, xeolocalización, implicación comunitaria) pode ser decisivo para determinar autorías incendiarias.
En conclusión, é preciso crear un sistema nacional de rexistro e monitorización de incendiarios, con pulseiras electrónicas e restricións xeográficas efectivas para casos de risco e reincidentes. A proposta contempla aplicarlles esta medida durante os meses máis críticos, de maio a outubro, ás persoas condenadas por este delito.
Carlos Varela García :
- Licenciado en Dereito pola Universidade de Santiago de Compostela. (promoción 1974-1979)
- Ingresou, por oposición, na carreira Fiscal en maio de 1.985
- Comezou seu exercicio profesional na Fiscalía de Vigo, onde foi Fiscal de protección de menores e de delitos económicos.
- Fiscal Superior de Galicia desde xuño de 2004 a marzo de 2015
- Na actualidade é fiscal no Tribunal Superior de Xustiza de Galicia
DISTINCIÓNS :
- Premio Lois Peña Novo polo uso profesional do galego
(2001) - Fillo adoptivo de Cangas do Morrazo (2009)
- Premio Dolores Llopiz do Colexio Oficial de Psicólogos de
Galicia (2010) - Premio Freire Carril da Asociación Agromadas de Seixalvo (2013)
- Premio Cereixa de Ouro da parroquia viguesa de Beade
(2013) - Premio Arenteira do Carballiño (2014)
- Premio Agradecemento da Asociación Daravelo de Cangas
(2019)
Esta é unha pequena relación de distincións. Cabe destacar a firme defensa do uso da lingua galega no ámbito xurídico e público levada a cabo por Carlos Varela durante o seu exercicio profesional. Esta postura, fundamentada no marco legal, foi recoñecida de forma expresa polo Tribunal Supremo, que no seu día felicitou ao entón Fiscal Superior de Galicia pola presentación dun recurso escrito en galego, valorando tanto a lexitimidade como o rigor xurídico do mesmo ( https://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2021/09/28/span-langgl-tribunal-supremo-felicita-ao-fiscal-carlos-varela-recurso-escrito-galegospan/00031632848628980364346.htm )
Este feito non só subliña o seu compromiso cos dereitos lingüísticos e a identidade cultural de Galicia, senón que tamén evidencia un profundo coñecemento da legalidade vixente e unha destacable valentía profesional na defensa de principios fundamentais.
