O carballiñés e ex-Fiscal Superior de Galicia Carlos Varela ofrece aos lectores de Badalnovas este artigo:
As redes sociais convertéronse nun espazo cotián para a expresión e a interacción. Grandes plataformas como Facebook, Instagram ou X permiten que calquera persoa publique contido, opinións e imaxes en segundos, chegando a centos ou incluso miles de persoas. A sociedade contemporánea vive unha época de exacerbación dos discursos negativos, xerando un clima de animosidade que tensiona as colectividades.
Neste sentido, a elección presidencial norteamericana de 2016 xurdiu como unha síntese dos discursos negativos ou discursos de odio.
«Os mexicanos traen drogas e son violadores», son verbas pronunciadas por Donald Trump o día que anunciou a súa candidatura presidencial. Un discurso desta natureza, dirixido a grupos étnicos minoritarios, caracterízase pola imposición dun estigma de perigosidade a esa poboación, ademais de promover a súa exclusión xurido-político-territorial nos Estados Unidos.
A liberdade de expresión é un dos pilares da democracia, é o «can gardián da democracia», en expresión do Tribunal Europeo de Dereitos Humanos. Trátase dun dereito inalienable de todo individuo a manifestar seu pensamento sen censura; porén, non é un dereito absoluto é non pode ser invocada para practicar a intolerancia ou prexuízo de calquera orde como tampouco a difamación, a inxuria, a calumnia ou a incitación a calquera forma de violencia.
No ambiente dixital obsérvase o crecemento de discursos de odio, xenófobos, homófobos, racistas e violentos, traendo a reflexión sobre cal sería o papel das plataformas dixitais na difusión destes perfís marcados pola intolerancia e o radicalismo.
Estes discursos producen un «efecto burbulla», buscando o seu recoñecemento por parte de outros suxeitos intolerantes que pensan de forma homoxénea e se opoñen á diversidade e o pluralismo social.
Deste xeito, foméntase un clima de radicalización permanente propiciando que, en torno a calquera tema, se formen dous ou máis bloques de opinión diametralmente opostos, sen marxe para a mediación. A xente rebate, cos argumentos máis simplistas, calquera cuestionamento das súas opinións sobre o tema do día, mesmo se o seu nivel de coñecemento ao respecto é mínimo.
Nun estudo (publicado o 2 de xuño de 2023), un equipo de investigadores da Universidade de California (EE UU) comprobou que os discursos de odio aumentaron un 50% na rede social X (antes Twitter) desde a súa compra por Elon Musk en outubro de 2022 ata xuño de 2023.
Os autores do estudo atoparon un aumento significativo do discurso de odio manifestado como racismo, homofobia e transfobia, xunto cunha maior interacción de usuarios neste tipo de contidos tóxicos.
O modelo de negocio das grandes plataformas dixitais (Google, Meta, TikTok, X, etc.) baséase na intermediación conectando a usuarios, anunciantes, creadores, provedores e consumidores. Os seus algoritmos de recomendación priorizan controversias e interaccións intensas (comentarios, likes, compartidos, reaccións de enfado ou burla) sen importar se xeneran emocións positivas ou negativas.
A controversia entre usuarios sobre temas polémicos ou polarizadores adoita producir máis participación emocional inmediata. O resultado materialízase en máis beneficios e ingresos por publicidade ou subscricións, aínda que se deteriore a calidade do debate.
Tanto a normativa europea (Regulamento de Servizos Dixitais) como a española (Lei de Servizos da Sociedade da Información) consideran responsábeis ás plataformas polos contidos ilícitos vertidos por terceiros na rede, se unha vez notificadas non proceden de modo dilixente a retirar a información obxectable.
Igualmente deben comunicar aos seus usuarios por que eliminaron un contido ou por que restrinxiron o acceso a unha conta. As plataformas teñen agora a obriga legal expresa de proporcionar exposicións claras e específicas dos motivos das súas decisións de moderación de contidos. A Lei de Servizos Dixitais tamén faculta aos usuarios a impugnar tales decisións a través dun mecanismo extraxudicial de litixios.
O tempo dirá se este marco legal europeo, que comezou a súa aplicación extensiva en febreiro de 2024, resulta eficaz para o obxectivo dun mundo dixital máis seguro e inclusivo para todos.
OS MELLORES ESTABLECEMENTOS
Outros artigos de Carlos Varela:
Carlos Varela García :
- Licenciado en Dereito pola Universidade de Santiago de Compostela. (promoción 1974-1979)
- Ingresou, por oposición, na carreira Fiscal en maio de 1.985
- Comezou seu exercicio profesional na Fiscalía de Vigo, onde foi Fiscal de protección de menores e de delitos económicos.
- Fiscal Superior de Galicia desde xuño de 2004 a marzo de 2015
- Na actualidade é fiscal no Tribunal Superior de Xustiza de Galicia
DISTINCIÓNS :
- Premio Lois Peña Novo polo uso profesional do galego
(2001) - Fillo adoptivo de Cangas do Morrazo (2009)
- Premio Dolores Llopiz do Colexio Oficial de Psicólogos de
Galicia (2010) - Premio Freire Carril da Asociación Agromadas de Seixalvo (2013)
- Premio Cereixa de Ouro da parroquia viguesa de Beade
(2013) - Premio Arenteira do Carballiño (2014)
- Premio Agradecemento da Asociación Daravelo de Cangas
(2019)
Esta é unha pequena relación de distincións. Cabe destacar a firme defensa do uso da lingua galega no ámbito xurídico e público levada a cabo por Carlos Varela durante o seu exercicio profesional. Esta postura, fundamentada no marco legal, foi recoñecida de forma expresa polo Tribunal Supremo, que no seu día felicitou ao entón Fiscal Superior de Galicia pola presentación dun recurso escrito en galego, valorando tanto a lexitimidade como o rigor xurídico do mesmo ( https://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2021/09/28/span-langgl-tribunal-supremo-felicita-ao-fiscal-carlos-varela-recurso-escrito-galegospan/00031632848628980364346.htm )
Este feito non só subliña o seu compromiso cos dereitos lingüísticos e a identidade cultural de Galicia, senón que tamén evidencia un profundo coñecemento da legalidade vixente e unha destacable valentía profesional na defensa de principios fundamentais.
