O catedrático García Ybarra expón que os residuos plásticos con axentes retardantes sometéronse a unha combustión incompleta, con altas temperaturas e escaso osíxeno. Por isto “sufriron transformacións químicas que puideron cambiar a súa natureza de residuos non daniños, transformándoos en materiais tóxicos e perigosos”.
OURENSE, 2 de setembro de 2025. O Concello da Rúa solicitou asesoramento científico á UNED sobre o punto de combustión das Pedreiras, un enorme depósito no que arden con lentitude materiais téxtiles, residuos de fabricación de compoñentes para a automoción. Ese lugar leva ardendo constantemente dúas semanas e a causa diso foi o incendio forestal de Larouco.
Desde o grupo de Goberno da Rúa non dubidaron en preguntar á UNED e así se produciu unha comunicación oficial ao seu director en Ourense, Jesús Manuel García Díaz, quen, de inmediato, púxose en contacto coa Facultade de Ciencias da UNED para buscar ao científico idóneo. Aos poucos minutos poñía en comunicación directa ao goberno rues co catedrático Pedro Luis García Ybarra, do Departamento de Física Matemática e de Fluídos da devandita Facultade, experto en Combustión. Tratábase de ter asesoramento sobre ese incendio de residuos industriais non perigosos da Rúa, cuxos veciños, do mesmo xeito que os do municipio de Petín, están a verse afectados polas emisións da súa combustión.
Nos últimos días, desde o grupo de goberno, o concelleiro José Vicente Solarat López enviaba ao catedrático toda a información dispoñible e planos sobre ese punto de vertedura en combustión. O doutor García Ybarra púxose ao dispor desde o primeiro momento declarando que “se podo axudarlles a solucionar o problema fareino con moito gusto”.
Con toda a documentación recibida, ademais de diversas explicacións, García Ybarra manifestou que se trata de actuar en “unha entulleira controlada que ocupa unha superficie aproximadamente circular de máis de 100 metros de diámetro, segundo despréndese de imaxes satelitales. O residuo da entulleira está composto exclusivamente pola fracción de rexeitamento dos recortes de moqueta da fabricación de automóbiles. Estes residuos teñen un tratamento ignífugo e a súa combustión non se iniciou por ignición espontánea, senón como consecuencia de verse afectados polo incendio forestal que arrasou a zona para mediados deste mes de agosto”.
Con esas indicacións, á vista das imaxes publicadas en diversos medios de comunicación e dada a urxencia do tema, o profesor da Facultade de Ciencias da UNED adiantou nun informe as seguintes conclusións e recomendacións que, “a falta das necesarias análises, non pode ter máis que un carácter preliminar”:
As emisións directas de fume producidas polo incendio circunscríbense visualmente ao perímetro externo da entulleira e están limitadas interiormente por unha fronte de combustión circular que progresou radialmente cara ao centro da entulleira.
A zona circular emisora de fumes presentaba o día 27 de agosto unha anchura dunha decena de metros, o que permite estimar a velocidade de propagación da fronte de combustión en 1–2 m/día.
A progresión do incendio podería deterse mediante o cavado dunha trincheira circular interior á zona en combustión que, rechea dun material de cobertura, serviría de devasa. Pero a necesidade de maquinaria e persoal especializados, así como os inherentes problemas de seguridade, desaconsellan levar a cabo esta posible solución.
A monitorización da calidade do aire, realizada pola unidade móbil situada na Rúa, detectou un episodio de altas emisións de partículas (PM10 e PM2,5) o día 26. Desde entón, a taxa de emisións sufriu unha diminución drástica que continúa ata o día de hoxe. Isto pode evidenciar que o incendio se vai extinguindo por si só. O tratamento ignífugo do residuo non impediu o seu ignición polo incendio forestal. Pero, sen achega térmica externo e coa baixada de temperatura dos últimos días, a combustión pode ser incapaz de autopropagarse.
Con todo, a zona perimetral que xa entrou en combustión tardará tempo en extinguirse se non se restrinxe a achega de aire do exterior. A forma máis sinxela de conseguir isto é mediante a aplicación dunha cuberta de material estéril, avanzando cara ao centro da entulleira desde o camiño de circunvalación, cunha rega previa de cada parcela para recubrir para rebaixar a temperatura.
Hai que ter en conta que, na zona de combustión, os residuos plásticos cos axentes retardantes estiveron sometidos a unha combustión incompleta, en condicións de altas temperaturas e escaseza de osíxeno. En consecuencia, sufriron transformacións químicas que puideron cambiar a súa natureza de residuos non daniños, transformándoos en materiais tóxicos e perigosos. Esta conclusión, aínda que debe ser referendada polas análises adecuadas, confire maior importancia á acción de cobertura da entulleira que evite o afloramiento destas cinzas e a súa posible dispersión ao medio exterior.
O fume e cheiro dese punto de combustión faise irrespirable para os veciños, dependendo da dirección que leve o vento. Iso motivou dúas accións de protesta recentes, unha concentración duns 200 automóbiles que retardaron a circulación viaria pola N-120 desde Petín ata O Barco, regresando pola estrada N-536, para circular polos núcleos urbanos de Vilamartín e A Rúa. Se isto sucedía o pasado mércores, 27 de agosto, o venres 29 houbo unha cadea humana ao longo da N-536 desde Petín ata A Rúa. En ambas as accións quedou claro que se trataba de acabar canto antes co problema de non poder abrir xanelas debido ao mal cheiro e ao fume, que se está respirando en ambos os municipios.
A par deste asesoramento da UNED, a Deputación Provincial de Ourense afronta xa a extinción da entulleira co apoio técnico. O seu presidente, #Luis Menor, asegurou que no medio de polémicas sobre competencias, a Deputación decide actuar porque se trata dun asunto de saúde pública que é preciso resolver canto antes. Onte xa había maquinaria traballando na entulleira.
O director de UNED Ourense agradeceu o xesto do Concello da Rúa por contactar coa nosa universidade, deu as grazas tamén ao catedrático García Ybarra e á Facultade de Ciencias da UNED. “Aquí habemos visto que a UNED pode axudar a resolver cuestións importantes aos concellos da nosa provincia e ás empresas. Esa filosofía desta dirección de chamar sen problema á porta da nosa universidade cumpriuse unha vez máis con este asesoramento solicitado desde o goberno municipal da vila valdeorresa. Para iso estamos, para que o coñecemento científico que produce a UNED sirva e poida ter aplicación tamén no noso territorio, se se lle solicita”, expuxo Jesús Manuel García Díaz. O director quixo do mesmo xeito agradecer o traballo de extinción dos incendios forestais a todas as institucións, forzas de seguridade, bombeiros, militares, Protección Civil e cidadáns en xeral que axudaron a apagar os lumes “nun agosto para esquecer, pois os ourensáns vivimos con fonda tristeza un verdadeiro vietnam, perdendo moita natureza, vidas e bens. Na Rúa, por exemplo, ardeu o 91% do seu termo municipal. Unha provincia fundida en negro. Unha pena”.
