O Carballiño.– O pasado 1 de outubro, o reloxo de servizo na comisaría local marcou por última vez a hora de saída para Paco Valeiras Baranda. Tras 34 anos de entrega absoluta, o xefe da Policía Local do Carballiño colgou a súa placa e o seu uniforme, poñendo fin a unha carreira que comezou en novembro de 1991 e que o converteu nunha testemuña excepcional da historia recente do municipio. O seu legado non é só o dun mando, senón o dun home que pilotou o corpo en tempos convulsos e consolidouno como un servizo de referencia na provincia.
Valeiras tomou as rendas do corpo en marzo de 2008, relevando a Casimiro Otero, pero a súa memoria remóntase a unha realidade moi distinta. Cando empezou, O Carballiño era un fervedoiro. “Había moitos problemas con toxicomanos”, lembra, un asunto que deixou unha pegada indeleble e tráxica coa morte dun deles nos calabozos a principios dos 90. Aquel suceso, xunto co falecemento doutro mozo en dependencias policiais, constitúen, aos seus ollos, “os peores momentos” das súas tres décadas e media de servizo. Episodios dolorosos que, asegura, forxaron nel e no seu equipo unha profunda conciencia sobre a responsabilidade que conleva o uniforme.
Pero a súa traxectoria non se pode entender só pola sombra da adversidade. Baixo o seu mandato, a Policía Local do Carballiño reafirmou a súa singularidade. É o único municipio da provincia que mantén un servizo ininterrompido de 24 horas os 365 días do ano, unha garantía de seguridade para os veciños que Valeiras sempre defendeu con uñas e dentes. A isto súmase o mantemento dunha oficina de denuncias aberta ao público, un servizo próximo que evita aos cidadáns ter que desprazarse a comisarías doutras localidades.
A crónica do seu labor é tamén a crónica das crises que atravesou o municipio. A folga na fábrica de compoñentes eólicos, un conflito laboral no sector do metal que tensou a corda social e esixiu unha xestión policial delicada para manter a orde, queda gravada na súa memoria. E, como non, a situación excepcional derivada da pandemia do COVID-19, un desafío global que se traduciu en rúas baleiras e na difícil tarefa de facer cumprir unhas restricións sen precedentes.
Nesta longa viaxe, Paco Valeiras foi o interlocutor de seis primeiros edís distintos, un termómetro da vida política local. Cunha mirada serena e agradecida, garda “un bo recordo de todos”, subliñando a importancia da colaboración institucional por encima de cores políticas para o bo funcionamento do servizo á comunidade.
Agora, coa mochila chea de experiencias e a satisfacción do deber cumprido, Paco Valeiras inicia unha nova etapa. Vaise da primeira liña, pero deixa tras de si o listón moi alto e o recoñecemento dun pobo que, durante 34 anos, soubo que o seu xefe de policía velaba por el acotío.
Outros detalles da vida de Paco
Paco naceu en Arcos, fillo de Paco e Susa, pulpeiros desde sempre que rexentaron durante moitos anos o “Bar do Pulpo” na rúa Curros Enriquez onde Paco correteaba pola mesma. No bar tamén traballaba a tia de Paco, a famosa Pulpeira Aurora
Paco cursou os seus estudos de bacharelato no IES Nº1 onde tuvo a influencia do profesor de Ciencias e Bioloxia Felipe Arias, quen lle inculcou a súa paixón pola natureza e os animais. Froito deso foi o nacemento do grupo ecoloxista Outeiro do que Paco foi un dos impulsores.
O Nacemento de Outeiro: A Paixón convértese en Acción
A finais dos anos 70, cando a conciencia ecolóxica en España era aínda unha rareza, un grupo de mozos idealistas, con Paco á cabeza, decidiu que observar non era suficiente. Había que actuar. Así naceu o grupo ecoloxista Outeiro. “Non tiñamos recursos, só tiñamos entusiasmo e as ferramentas que o profesor Arias déranos: rigor, método e un amor profundo polo que estabamos a defender”.
As súas primeiras accións foron modestas: limpezas de ribeiras, campañas de sensibilización no instituto, cartas aos xornais denunciando verteduras incontroladas. Paco era o metódico, o que documentaba todo. Cada saída ao campo, cada especie identificada, cada ameaza detectada, quedaba rexistrada nos seus cadernos coa precisión dun científico e o agarimo dun naturalista.
Outeiro creceu. De ser un proxecto de instituto pasou a ser unha voz respectada na comarca. Loitaron pola protección de humidais, reforestaron zonas degradadas e enfrontáronse, coa forza da razón e os datos, a proxectos que ameazaban o fráxil ecosistema local. Paco era a memoria viva do grupo, o seu arquivo andante. Os seus cadernos eran a proba irrefutable.
VIDEO DA INAUGURACIÓN DA AULA DA NATUREZA NAS INSTALACIÓNS DE OUTEIRO:
RECOÑECEMENTOS:
En novembro de 2017 recibiu un recoñecemento da Garda Civil pola “profesionalidade demostrada” na detención de autores dun furto, cando colaborou con outros corpos de seguridade para resolver o incidente.
https://www.farodevigo.es/ourense/2017/11/13/jefe-policia-local-o-carballino-16161155.html
En 2023, a Policía Local de Carballiño, baixo a súa xefatura, recibiu un diploma pola súa atención a vítimas de violencia de xénero, no marco do sistema Viogén.
Xestión do corpo policial:
Estivo implicado en procesos de incorporación de novos axentes para completar o persoal municipal:
Falou sobre controis de tráfico, mobilidade, seguridade cidadá, emerxencias de persoas maiores etc. Estivo moi activo como xefe do corpo
Durante os difíciles meses da pandemia de COVID-19, a figura do Xefe da Policía Local de Carballiño, Paco Valeiras, erixiuse como un exemplo de xestión serena, empatía e firmeza. A súa actuación á fronte do corpo policial foi amplamente recoñecida polos veciños do municipio, que viron nel a un protector máis que a un mero supervisor das normas.
Lonxe de limitarse a facer cumprir as restritivas normas sanitarias de forma fría e burocrática, Valeiras entendeu que o seu labor ía máis aló. Caracterizouse por:
Comunicación Clara e Constante: Converteuse nun rostro familiar, informando á cidadanía con transparencia e acougando os ánimos nun momento de gran incerteza.
Enfoque Pedagóxico: Antes que sancionador, priorizou a explicación e a concienciación. Comprendeu que o medo e a confusión eran inimigos a combater e optou pola pedagoxía para gañarse a colaboración cidadá.
Proximidade e Apoio aos Más Vulnerables: O seu labor e a do seu equipo foron cruciais para atender as necesidades dos colectivos máis afectados, especialmente as persoas maiores, asegurándose de que recibían asistencia e mantendo un contacto humano que foi un balón de osíxeno moral para moitos.
Coordinación Eficaz: Traballou de forma coordinada con Protección Civil e o concello, o que permitiu unha resposta áxil e unificada fronte aos retos que expuña cada nova onda da pandemia.
En definitiva, Paco Valeiras demostrou que o liderado en momentos críticos exércese con autoridade moral, non só con autoridade. Encarnou o ideal do servidor público que, desde a primeira liña, combina a responsabilidade de velar pola seguridade cunha profunda humanidade. A súa xestión durante a COVID-19 deixou unha pegada positiva en Carballiño, lembrándonos que detrás dun uniforme hai persoas que, coa súa actitude, marcan a diferenza.
